Op 17 mei 1946 werden weer de eerste Tweede Kamerverkiezingen gehouden sinds de Tweede Wereldoorlog. Een krappe twee maanden later werd het kabinet Beel I geïnstalleerd. Prof. mr. Piet Lieftinck werd minister van Financiën. Op de derde dinsdag van september presenteerde hij de regeringsbegroting in het parlement.
Lieftinck kende de Britse traditie om koffers te gebruiken voor het vervoer van regeringsdocumenten en introduceerde zijn eigen traditie. Een ambtenaar werd erop uitgestuurd om een koffer te kopen en vond deze in een winkel aan de Laan van Meerdervoort in Den Haag voor ƒ 3,75. Er werd met goudpapieren letters ‘Derde dinsdag in september’ opgeplakt. De letters lieten steeds los en rond 1955 werd de tekst er met goudverf op geschilderd. Een duurzamere oplossing.
De traditie
Vanaf de introductie in 1946 tot 1964 is deze koffer op Prinsjesdag gebruikt om de Rijksbegroting en de toelichtende Miljoenennota naar de Staten-Generaal te vervoeren. Nadat de koning(in) in de Ridderzaal de Troonrede heeft uitgesproken, wordt de ceremonie verplaatst naar de vergaderzaal van de Tweede Kamer. De voorzitter van de Tweede Kamer neemt namens de Staten-Generaal de Rijksbegroting in ontvangst van de minister van Financiën. De Rijksbegrotingshoofdstukken zijn dan nog niet gebonden: om elk hoofdstuk, voor elke minister één hoofdstuk, is een oranje lint geknoopt. Tegenwoordig passen niet alle hoofdstukken in de witte geitenleren koffer die met ingang van 1964 wordt gebruikt. Voor de vorm worden er een paar hoofdstukken met oranje linten in gedaan. De rest komt diezelfde dag online. Sinds 1887 is de opening van het nieuwe zittingsjaar van de Staten-Generaal op de derde dinsdag in september. Daarvoor was de derde maandag traditie.
De Wederopbouw
Piet Lieftinck staat bekend als een zeer spaarzame minister, omdat hij Nederland financieel gezond moest maken en houden tijdens de Wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. In onze collectie bevinden zich vele spotprenten, waarop hij met zijn enigszins bolle hoofd en ronde brilletje heel herkenbaar is. De firma LIWA uit Apeldoorn maakte de spaarpot, ook een soort spotprent. Misschien gaf het de mensen een goed gevoel het aardewerken hoofd van Lieftinck kapot te slaan: gelukkig hadden ze dan wel eerst zijn spaarzaamheid zelf toegepast.
Fun Fact
Op 18 september 2015 bracht minister Jeroen Dijsselbloem persoonlijk de koffer van Lieftinck terug naar het museum. Hij had hem geleend voor Prinsjesdag dat jaar, omdat hij voor zichzelf een vergelijkbare taak zag als minister Lieftinck had gehad: sober uitgeven van beperkte middelen. Hij nam ook de huidige koffer mee en plaatste beide koffers in de tentoonstelling Prinsjesdag en de Miljoenennota, waarmee deze werd geopend.
Fun Fact
Ministers van Financiën hebben vaker gevarieerd op de bestaande traditie. Zo presenteerde Onno Ruding een Miljoenennota op microfiche in een mini-koffertje. Jan Kees de Jager, die voor het ministerschap een ICT-bedrijf opzette, bood zijn eerste Miljoenennota aan de Tweede Kamer aan op een iPad met bijpassende hoes.