Wederopbouw Rotterdam
De wederopbouw van Rotterdam begon na het bombardement van 14 mei 1940, waarbij het stadscentrum grotendeels werd verwoest. De stad stond voor de enorme uitdaging om zichzelf opnieuw uit te vinden en vooral ook om snel weer nieuwe woningen en gebouwen te maken. Dit proces was ook een kans om een moderne stad te creëren met nieuwe idealen en ambities.
De uitgangspunten in de architectuur en bouw tijdens de wederopbouw waren vooruitstrevend en functioneel. Strakke lijnen en functionaliteit boven decoratie domineerden. Het plan stond symbool voor een stad die zich niet wilde herstellen naar het verleden, maar een nieuwe toekomst wilde vormgeven. Dit werd door de Rotterdammers met enthousiasme ontvangen.
Eind jaren zestig kwam er kritiek op de wederopbouw: het centrum was kaal en ongezellig. Er kwamen nieuwe ideeën, met groenere en gezelligere gebouwen en meer woningen, waardoor gebouwen uit de wederopbouwperiode deels werden gesloopt.
Nu zijn verschillende gebouwen uit de wederopbouw rijksmonument en worden goed onderhouden. Deze route zal een aantal daarvan laten zien.
De Maastorenflat, voltooid in 1956, was bij de oplevering het hoogste woongebouw van Nederland met veertien verdiepingen. Het gebouw combineert wonen met kantoorruimtes, en een winkelshowroom. En dat was destijds uniek!
Als je aan de achterkant van het gebouw staat, vind je de glazen liftschacht. Deze levert de bewoners een geweldig panorama tijdens de tocht van en naar hun woning, iets wat je bijna niet meer ziet in moderne gebouwen.
De architect Herman Bakker heeft naast de Maastorenflat ook winkelcentrum Zuidplein en kantoorgebouw De Leuve ontworpen, die je verderop tijdens de route tegenkomt. De architect was ontzettend productief en heeft meer dan 26 gebouwen ontworpen, waarvan de meeste in Rotterdam.
Leuke feitjes
- De trappen aan de zijkant van de Maastorenflat zijn puur voor de show
- Je vindt twee kunstwerken rondom het gebouw en dat is een karakteristiek element in wederopbouw architectuur die je tijdens deze tour vaker zal tegenkomen.
- De Maastorenflat was bijna gesloopt om ruimte te maken voor de iconische Erasmusbrug. Omdat het gebouw een gemeentelijk monument is geworden, is dat gelukkig niet gebeurd. Nu is de voordeur van de flat gelegen aan de brug.
De Schiedamsedijk was vóór de oorlog een smalle straat vol met winkels, zeemanskroegen, hotels en plekken waar prostitutie voorkwam. Je kan het een levendig uitgaansgebied noemen. Tijdens het bombardement werd bijna de hele straat verwoest, op enkele gebouwen na (het GGD-gebouw en de Bijenkorf).
In het nieuwe plan voor Rotterdam was er geen ruimte meer voor dit soort uitgaansleven. De Schiedamsedijk werd opnieuw opgebouwd, maar nu alleen aan één kant van de straat; de andere kant grenst aan de Leuvehaven. De weg zelf werd breder en liep door als een verlenging van de Coolsingel, waardoor het een belangrijke verkeersroute door het centrum werd.
De nieuwe bebouwing aan de westkant bestond uit appartementen en kantoren, met winkels op de begane grond. Door de breedte van de straat werden de gebouwen hoog met wel vijf verdiepingen.
Architect Henk Hupkes en civiel ingenieur Willem Cornelis van Asperen werkten samen aan verschillende woningprojecten in de stad. Hupkes ging later kerken ontwerpen, zoals de Morgensterkerk en de Immanuelkerk. Van Asperen bleef voornamelijk actief in de woningbouw en werkte vaak samen met Guido Hallema.
Leuke feitjes
- De deels uitstekende dak is kenmerkend voor Wederopbouw architectuur.
- De gebouwen achter het woonblok zijn mooi contrasterend: de Witte Cooltoren aan de linkerzijde is 154 meter hoog. Er wordt nog gebouwd aan twee extra torens achter de woningen.
Kantoorgebouw De Leuve is een gebouw aan de Schiedamsedijk in Rotterdam, ontworpen door architecten Willem van Tijen en Huig Maaskant en gebouwd tussen 1955 en 1959. De Leuve is een goed voorbeeld van de naoorlogse wederopbouwarchitectuur, met een modern en functioneel ontwerp dat aansluit bij de nieuwe ideeën van die tijd.
De begane grond is ingericht voor winkels en heeft een transparante uitstraling door de vele glaspartijen. Boven de winkels zijn kantoren gevestigd die gemakkelijk aanpasbaar zijn aan de behoeften van verschillende bedrijven. De moderne bouwstijl en het gebruik van nieuwe materialen zoals aluminium en staal maken De Leuve een typisch voorbeeld van de wederopbouwarchitectuur.
Een leuk feitje over het kantoorgebouw De Leuve is dat de noordelijke gevel (in de richting van de Coolsingel) hele smalle raamstroken heeft vanwege een juridisch conflict over de hoogte van de ramen. Dit gaf de architect de kans om een uniek ontwerp te maken waarbij de noordkant een soort negatief is van de andere drie glazen gevels. Maak een rondje om het gebouw om dat zelf goed te zien.
Warenhuis De Bijenkorf in Rotterdam is een iconisch gebouw dat na de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol speelde in de wederopbouw van de stad. Ontworpen door de beroemde architect Marcel Breuer, werd het warenhuis geopend in 1957 en is een voorbeeld van modernistische architectuur. Het opvallende gebouw is gemaakt van beton, staal en glas, met grote ramen en een functioneel, strak ontwerp dat past bij de nieuwe tijdgeest van de wederopbouw.
De Bijenkorf is niet alleen een warenhuis, maar ook een symbool van de hernieuwde levendigheid van het stadscentrum na de verwoesting van de oorlog. Het ontwerp straalt vooruitgang en optimisme uit, met ruime etalages die daglicht binnenlaten en uitnodigen tot winkelen. De hoofdingang, met zijn kenmerkende mozaïeken en reliëfs, benadrukt de moderne en open uitstraling van het gebouw.
Het gebouw paste perfect in het wederopbouwplan van Rotterdam en is een voorbeeld van hoe architectuur kon bijdragen aan de heropleving van de stad.
De Lijnbaanflats in Rotterdam maken deel uit van het iconische Lijnbaanproject, dat in 1953 werd geopend als het eerste autovrije winkelgebied ter wereld.
De flats, ontworpen door het architectenbureau Van den Broek en Bakema, vormen een belangrijk onderdeel van de wederopbouwperiode van de stad na de Tweede Wereldoorlog. Ze waren bedoeld om modern en comfortabel wonen te combineren met de nabijheid van het nieuwe stadscentrum.
De Lijnbaanflats zijn ontworpen met een functionele en strakke stijl die kenmerkend is voor de naoorlogse architectuur. Ze hebben platte daken, open galerijen, en grote ramen voor veel lichtinval. De groene binnenhoven en balkons zorgen voor een gevoel van ruimte en verbinding met de buitenwereld, wat nieuw en vooruitstrevend was voor die tijd.
Het project was onderdeel van het grotere stedenbouwkundige plan voor het centrum van Rotterdam, waarin efficiënt ruimtegebruik en het scheiden van functies zoals wonen, werken, en winkelen centraal stonden.
Een leuk feitje over de Lijnbaanflats is dat ze bij hun bouw als luxueus werden beschouwd, met voorzieningen zoals ingebouwde badkamers, roestvrijstalen aanrechten, en zelfs een huistelefoon. Voor die tijd waren dit moderne snufjes die deze woningen onderscheidend maakten.
Het Groothandelsgebouw in Rotterdam, geopend in 1953, is een van de meest iconische gebouwen uit de wederopbouwperiode. Ontworpen door architecten Hugh Maaskant en Willem van Tijen, symboliseert het gebouw de veerkracht en vernieuwingsdrang van Rotterdam na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog.
Het Groothandelsgebouw was destijds het grootste bedrijfsverzamelgebouw van Europa en bood onderdak aan verschillende groothandels, importeurs en exporteurs.
Met zijn robuuste en functionele ontwerp, gebouwd van gewapend beton, staal en glas, paste het Groothandelsgebouw perfect bij de moderne architectuurprincipes van de naoorlogse periode. Het gebouw biedt een mix van kantoren, opslagruimtes, en winkels en is voorzien van grote vensters die zorgen voor veel lichtinval. De verhoogde looproutes en interne wegen zijn ontworpen om het logistieke verkeer efficiënt te laten verlopen.
Het Groothandelsgebouw speelt een cruciale rol in de stadsontwikkeling van Rotterdam, aangezien het het ondernemerschap stimuleerde en de economie van de stad hielp herstellen. Het gebouw staat symbool voor de wederopbouw en de moderne visie op werk en stedelijke planning. Door zijn monumentale status is het Groothandelsgebouw vandaag de dag een van de belangrijkste erfgoedlocaties van de wederopbouwperiode in Rotterdam.
Leuk feitje: er zit een bioscoop bovenop het gebouw, dat nu nog steeds gebruikt wordt voor presentaties en conferenties. Het geeft een geweldig uitzicht over het stationsplein.
En nog één extra feitje: het gebouw had bij de oplevering veel meer parkeerplekken dan nodig, want er reden destijds in Rotterdam nog maar 150 auto's rond. Maar de ontwerpers hadden voorzien dat de trend van autogebruik zou toenemen en er behoefte zou zijn aan parkeerplekken.
Old Dutch lijkt misschien een oud gebouw uit vooroorlogs Rotterdam, maar het is toch een typisch voorbeeld van wederopbouwarchitectuur. Het is het laatste gebouw van het noodwinkelcomplex Dijkzigt, dat in 1940 werd opgericht. De verwoeste winkels uit het centrum konden zich hier in de buurt vestigen.
De oorspronkelijke Old Dutch bodega aan de Coolsingel, naast hotel Atlanta, werd tijdens het bombardement verwoest. In 1932 kreeg het verbouwde café De la Paix de naam Old Dutch.
Binnenhuisarchitect Anton Hamaker combineerde de sfeer van een oud-Hollandse huiskamer met een Engelse inrichting. Hamaker ontwierp het nieuwe interieur van Old Dutch, terwijl de Rotterdamse architect Jan Lelieveldt, gespecialiseerd in horecagelegenheden, verantwoordelijk was voor het exterieur.
De Parkflat, een iconisch woongebouw in Rotterdam, werd ontworpen door architecten W.F. de Vries en J.B. Bakema en opgeleverd in 1955. Dit wooncomplex aan het Park bij de Euromast is een belangrijk voorbeeld van naoorlogse wederopbouwarchitectuur. Het gebouw bestaat uit luxe appartementen met uitzicht op het park en de stad, wat destijds zeer vooruitstrevend was.
De Parkflat is opgebouwd met een strakke, moderne vormgeving die de functionaliteit van het gebouw benadrukt. Het ontwerp weerspiegelt de wederopbouwprincipes, waarbij licht, ruimte en moderne wooncomfort voorop stonden. De appartementen waren voorzien van moderne gemakken, zoals centrale verwarming en liften, wat in die tijd uitzonderlijk was. De open plattegronden en grote ramen zorgden voor veel daglicht en een ruimtelijk gevoel.
Het gebouw markeerde een verschuiving in het denken over stedelijk wonen, waarbij luxe en comfort in het centrum werden gecombineerd met een groene omgeving. De Parkflat wordt nog steeds gezien als een van de belangrijkste voorbeelden van de naoorlogse woningbouw in Rotterdam en heeft inmiddels een monumentale status gekregen.
Leuk feitje: de flat ziet er weer geweldig uit, want het is in 2024 nog gerestaureerd.
We zijn aangekomen bij het einde van onze tour door het indrukwekkende verhaal van de wederopbouw van Rotterdam. Terwijl we hier staan, omringd door moderne architectuur en groene ruimtes, is het belangrijk om stil te staan bij wat deze stad heeft doorstaan. De verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog leidden tot een ongekende kans om niet alleen te herstellen, maar ook om te vernieuwen.
Rotterdam is een levendig voorbeeld van veerkracht en creativiteit. De innovatieve gebouwen, zoals de Markthal en de Kubuswoningen, zijn niet alleen functionele ruimtes, maar ook symbolen van vooruitgang en samenwerking. De geest van de wederopbouw leeft voort in de manier waarop de stad zich blijft ontwikkelen en aanpassen aan de behoeften van haar bewoners en bezoekers.
Voordat we afsluiten, willen we u aanmoedigen om nog even rond te kijken en de verhalen van de gebouwen om u heen te ontdekken. Elk hoekje van Rotterdam vertelt een verhaal van hoop, ambitie en een gezamenlijke toekomst.
Bedankt voor het deelnemen aan deze tour. We hopen dat u geïnspireerd bent door de wederopbouw van Rotterdam en dat u de stad met nieuwe ogen zult bekijken.